Moät trong nhöõng ñöùa con naøy:
- Boá ôi, con muoán xem höôu cao coå.
Ngöôøi cha:
- Chuùng ta ñi xem khæ naøo.

ÔÛ haøng ñaàu tröôùc chuoàng khæ, , ngöôøi cha cuûa gia ñình caát gioïng gaèn töøng caâu vaø rao giaûng moät baøi phaùt bieåu moâ phaïm nhoû.

Ngöôøi cha:
- ... vaø khæ chæ laø moät thaèng luøn queø quaët, moät daïng ngöôøi luøn pygmeùe, trong khi con ngöôøi bieát chinh phuïc loaøi voi vaø chieán thaéng sö töû... ( Moät gioïng noùi khoâ khoác höôùng veà nhöõng ñöùa con nhaãn nhuïc:) Laëp laïi naøo!

Nhöõng ñöùa con, (hí leân)
- Khæ chæ laø thaèng luøn queø quaët...

Trong chuoàng, moät chuù sö töû ñang nguû. Caïnh chuù, vieân giaùm thò ñoïc "Baïn cuûa nhaân daân".
Ngöôøi cha, tieán ñeán vôùi maáy ñöùa con.

- Vaø baây giôø, ñaây laø sö töû, loaøi huøng maïnh nhaát trong muoân thuù, noù khoâng bao giôø taán coâng ngöôøi. (OÂng ta quay veà phía maáy ñöùa con : )
Laëp laïi naøo!

Maáy ñöùa con:
- Noù khoâng bao giôø taán coâng ngöôøi.

Ddeán cuoái caâu naøy, chuù sö töû ñöùng daäy, choäp laáy moät khuùc xöông to, noù döông chaân xuyeân qua song chaén vaø giaùng cho ngöôøi cha moät cuù ñích ñaùng.

Ngöôøi cha ruù leân:
- A! A!

Vieân giaùm thò ñöùng daäî
- Chuyeän gì xaûy ra vaäy ?

Ngöôøi cha, gaèn gioïng vaø oâm laáy ñaàu trong ñoâi taî
- Toâi bò say naù(ng.

Vieân giaùm thò
- Say naéng, vaøo thôøi tieát hö theá naøî.. !

Ngöôøi cha, luoân oâm ñaàuï
- Nhöõng tia naéng cuoái cuøng cuûa maët trôøi muøa thu cuøng nguy hieåm nhö nhöõng tia naéng ñaàu tieân cuûa muøa xuaân! (Höôùng veà maáy ñöùa con: )
Laëp laïi naøo!

Nhöõng ñöùa con
- Nhöõng tia naéng cuoái cuøng...

Hoï ñi xa daàn. Vieân giaùm thò voäi vaõ ñi ñeán chuoàng, môû cuûa ra vaø böôùc vaøo.

Vieân giaùm thò:
- Chuyeän gì ñaõ xaûy ra vôùi oâng vaäy, oâng Leùoï.. toâi khoâng hieåu noåò.. thöôøng khi oâng raát ñaèm tính maø.

Chuù sö töû, caát ñaàu leân.
- Ddaèm tính... ñoù laø moät töø... Toâi ñaõ ñaèm tính, ñoù laø söï thaät. Hoài ñaàu, toâi raát laønh tính, ngöôøi ta khoâng theå choái ñöôïc, laønh nhö cöøu, toâi ñaõ chòu ñöïng taát caû. Nhöng ñeán cuoái cuøng thì cöøu ñaõ noåi giaän, oâng coù nghe khoâng, hôû oâng Cloque ? (OÂng ta raàm leân: ) - Cöøu noåi giaän!

Vieân giaùm thò
Yeân ñi naøo... oâng Leùo, xin ñöøng noåi noùng!

Sö töû
- Haõy nghe toâi roõ ñi naøî Toâi ñaõ töøng giuùp vieäc keá toaùn cho coâng ty Triquet trong voøng ba möôi naêm... trong voøng ba möôi naêm... chuøi buùt loâng vaø nhöõng caùi goái töïa ñuû loaïi ... ba möôi naêm ... Moät hoâm, toâi ñoïc maåu thoâng baùo trong "Intransigeant", moät thoâng baùo (nhö trong mô) ... "ngöôøi ta caàn moät con sö töû - moät coâng vieäc ñôn giaûn vaø tieàn coâng cao, nuoâi aên nuoâi ôû, khoâng caàn giaáy chöùng nhaän gì hôn" ... Toâi khoâng bieát caùi gì ñaõ ñeán vôùi toâi ... toâi khoâng coøn kieàm giöõ ñöôïc ... moät cuù vaøo ñaàu ... Toâi laáy laøm hoái haän veà ñieàu naøy moät caùch cay ñaéng. Toâi khoâng coøn muoán laøm sö töû nöõaï.. ñaây laø ngheà haï caáp trong caùc ngheà.

Vieân giaùm thò ñoàng tình vaø trieát lyù ba xu.
- Nhöng taát caû ngheà nghieäp ñeàu laø haï caáp trong caùc ngheà ... phaûi bieát soáng ... ngöôøi ta khoâng chæ soáng ñeå vui chôi ... Vaø ñaây khoâng phaûi laø ngheà nhoïc nhaèn ... laïi laø choã yeân tónh ... oâng haàu nhö khoâng phaûi laøm gì caû ... chæ naèm nguû suoát ngaøy vaø cöù nöûa tieáng thì gaàm leân moät laàn thoâò

Sö töû - Leùo:
- Gaàm, roáng, oâng cho laø deã chòu laém aø , nhöng toâi ñaõ quen roàò.. Khi toâi quay veà nhaø moãi buoåi chieàu, thay vì noùi teân toâi cho ngöoi+`i gaùc dan, toâi ñaõ gaàm leân ... toâi gaàm ban ñeâm trong mô, toâi ñaùnh thöùc laùng gieàng ... vaø roài, nhöõng ñöùa con toâi khoâng coøn kính troïng toâi nöõa ... (ñi ñi laïi laïi trong chuoàng, sö töû tieáp tuïc noùi : ) Nhöõng ñöùa con toâi ñeán ñaây vaøo hoâm thöù naêm cuøng baïn beø cuûa chuùng, "A! Caùc caäu ôi, boïn mình tha hoà cöôøi nheù, boá tôù seõ laøm troø ñaây"... vaø neáu toâi choái töø ... chuùng neùm caùt vaøo maét toâi ... theá ñaáy ... moät trôï lyù keá toaùn laøm troø ... nhö moät con gaáu! Taát caû chæ ñeå nhaän hai möôi laêm quan Phaùp moãi ngaøî Toâi muoán quay veà coâng ty Triquet hôn.

Vieân giaùm thò:
- Coâng ty Triquet traû cho oâng bao nhieâu ?

Leùo:
- Hai möôi hai quan Phaùp.

Vieân giaùm thò:
- Nhöng hoï khoâng nuoâi côm oâng.

Leùo, ñaém chìm trong côn ñieác giaän
- Khoâng toâi khoâng ñöôïc nuoâi côm nhöng toâi coù phaåm giaù ... oâng nghe khoâng ... coù phaåm giaù ... trong khi ôû ñaây toâi meät laïnh ... ôû ñaây ... (oâng ta ho thaûm thöông) ... ôû ñaây toâi meät laïnh. (OÂng ta ho) Cuoái cuøng, quyeát ñònh cuûa toâi khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, toâi seõ boû ñi chieàu nay ... tröôùc ñaây toâi ñaõ tieân baùo cho oâng giaùm ñoác ... Taïm bieät!

Vieân giaùm thò:
- Nhöng oâng khoâng theå boû ñi nhö theá ñöôïc ... giao keøo cuûa oâng coøn hieäu löïc ñeán chieàu nay ... vaø chieàu nay ngöôøi ta phaûi gieát oâng ... oâng ñaõ roõ maø ...

Leùo:
- OÁi than oâi!

Vieân giaùm thò, caûm ñoäng
- Thoâi thì ... haõy raùng nghó laïi naøo ... moät sôû thuù khoâng coù sö töû, nhö moät caùi nhaø khoâng coù con treû ... Neáu ngaøy mai oâng khoâng quay trôû laïi, chuùng toâi khoâng theå baûo vôùi khaùch tham quan "sö töû ñaõ boû ñi caâu caù"
... chuùng toâi phaûi coù moät con sö töû ... oâng hieåu khoâng ... vaø con sö töû môùi maø chuùng toâi ñaõ ñaët haøng nôi oâng Hagenbeck chæ ñeán sau khoaûng möôøi ngaøy nöõa ... OÂng giaùm ñoác ñaõ phaûi phao tin laø oâng bò beänh vaø ngöôøi ta caàn gieát oâng ...

Leùo, buoàn baõ
- Toâi chæ thaáy ñaáy laø chuyeän buoàn ... toâi chæ thaáy ñaáy laø chuyeän buoàn ... moät chuyeän buoàn ...
OÂng ta gaàn saép khoùc.

Vieân giaùm thò, caûm ñoäng:
- Naøo naøo, ñöøng ñeå ngöôøi ta ñoán oâng.

Leùo:
- AØ khoâng ... toâi khoâng ñeå bò ñoán ngaõ!!!

Vieân giaùm thò:
- Nhöng ... nhöng ... caàn phaûi laøm theá.

Leùo:
- OÂng khoâng bieát oâng ñang muoán gì ...

Ngöôøi ta nghe tieáng ngöôøi keâu to, than phieàn: "Theá naøo, ñeå hoâm nay hay ngaøy mai ?" v.v...
Nhöõng sinh vieân ñaày muïn tröùng caù, vôùi muõ beùret (hai ngöôøi, vôùi moät ngöôøi ñaøn baø nhoû), böôùc vaøo vaø vöøa baêng qua caùnh ñoàng vöøa naém vai nhau haùt buoàn thaûm.

Daøn ñoàng ca caùc sinh vieân:
- Vaøo luùc maáy giôø thì ngöôøi ta gieát sötöû ?
Gioïng chì.
Vaøo luùc maáy giôø thì ngöôøi ta gieát sö töû
Gioïng baác.

Sö töû haát ñaàu vaø nhìn hoï ñi qua.
- Tuoåi treû ñeïp sao! ... A, hoï coù may maén ... hoï haùt ... coøn ta gaàm ... Ta ñaõ gaàm khaù ñuû roài ... ta cuõng seõ haùt.

Noù haùt. Vieân giaùm thòböôùc vaøo chuoàng, nhö theå moät naïn nhaân lo laéng.

Vieân giaùm thò:
- Toâi van oâng, oâng Leùo ... Giaùm ñoác seõ tôùi ... toâi seõ maát choã laøm...

Leùo, cao thöôïng :
- Theá thì oâng seõ nhaän laáy vieäc cuûa toâi.

OÂng ta haùt. Moät khuùc haùt ngaén, bò giaùm ñoác laøm giaùn ñoaïn.

Giaùm ñoác, hoái haû :
Ñdieân thaät, ñieân tuyeàn nhæ ... Caâm ngay, oâng Leùo! ... Ddaây khoâng phaûi laø luùc haùt ... khaùch tham quan seõ ñeán ... seõ coù moät ñaùm ñoâng tôïn cho moät chuyeán tham quan ...

Leùo:
- Ngaøi giaùm ñoác ... xin haõy ñeå toâi haùt ... toâi muoán cheát trong caùi ñeïp.
OÂng ta haùt.

Vaøo thôøi ñieåm ñoù, khaùch tham quan ñeán, moät ngöôøi ñaøn oâng cöïc kyø ñöùng ñaén, moät ngöôøi ñaøn baø cöïc kyø ñöùng ñaén, ngöôøi ñang oâng daét duø vaøo tay, ngöôøi ñaøn baø raát giaûn dò.

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Kìa noù haùt, tin toâi ñi, noù haùt.

Ngöôøi ñaøn baø:
- Anh noùi gì vaäy ? Noù haùt ...

Vaøo thôøi ñieåm ñoù, sö töû caâm tieáng. Chính oâng giaùm ñoác van xin sö töû.

Giaùm ñoác, voäi vaõ:
- Nhöng khoâng ... thöa baø ... noù khoâng haùt ñaâu ... coù nghóa laø ... thaät ñôn giaûn ... saùng nay ... noù ñaõ nuoát moät con veït ...

Ngöôøi ñaøn baø:
- Moät con veït !!!

Giaùm ñoác:
- OÀ, moät con veït giaø ... noù bò caän thò ... noù bay laàm chuoàng ... do vaäy maø chuyeän ñaùng thöông ñaõ xaûy ñeán.
Baét chöôùc ñieäu boä sö töû.

Ngöôøi ñaøn baø:
- Khoâng theå thoâng caûm ñöôïc. Toâi laø thaønh vieân cuûa toå chöùc baûo veä loaøi vaät ... toâi seõ laøm baùo caùo.ï

Ngöôøi choàng:
- Tuyeät! Ddaáy laø moät scandale khoâng theå tha thöù! (Haát ñaàu :) Toäi nghieäp cho con veït! Dduùng luùc ñoù, sö töû baät ho döõ doäò

Ngöôøi ñaøn baø quay mìnhl aïi:.
- Noù bò sao theá ?

Vieân giaùm thò daèn gioïng:
- Noù ñaõ bò ngheït coå vôùi caùi moû.

Ngöôøi ñaøn baø:
- OÂi toäi thöông cho con vaät! Ngöôøi ta ñaùng lyù ra phaûi baûo veä noù ... Toâi quaù ñau khoå ...

Ngöôøi choàng:
- Bình tónh naøo, Anne Marie.

Ngöôøi vôï:
- Toäi cho con sö töû, noùphaûi chòu ñau ñôùn!

Vieân giaùm thò:
- Noù khoâng coøn chòu ñau laâu ñaâu, chuùng toâi seõ gieát noù chieàu naî

Caû hai, chung gioïng:
- A! Caùc oâng seõ gieát noù chieàu nay ?

Ngöôøi ñaøn baø:
- Noù bò beänh ö ?

Vieân giaùm thò:
- Raát beänh hoaïn. Noù töø choái moïi thöùc aên töø ba tuaàn naî

Ngöôøi ñaøn baø:
- OÂi toäi cho con vaät!

Vieân giaùm thò:
- Baø ñoøi gì hôn, noù chæ thích nhöõng con vaät soáng ... moät con cöøu ... moät con ngöïa ... taát thaûy ñeàu maéc tieàn caû.

Ngöôøi ñaøn baø:
- Moät con ngöïa ... OÂi toäi thöông cho con vaät! con cöøu toäi nghieäp ... con ngöïa toäi nghieäp ... con cöøu toäi nghieäp ... (baø ta tru leân) con sö töû toäi nghieäp ... con veït toäi nghieäp ... !!!

Vôùi moät veû tuyeät duyeân daùng, ngöôøi choàng oâm laáy baø ta trong voøng taî
Ngöôøi choàng:
- Bình tónh naøo, Anne Marie, em thaät quaù nhaïy caûm.

Ngöôøi vôï, höôùng veà oâng giaùm ñoác :
- Ngöôøi ta seõ gieát noù nhö theá naøo ?

OÂng giaùm ñoác:
- Moät thôï saên seõ cho noù moät phaùt ñaïn vaøo giöõa ñoâi maét.

Ngöôøi ñaøn baø:
- OÂi, thaät laø khuûng khieáp ...
Ngöôøi ñaøn baø ngaång ñaàu, tieán ñeán con sö töû vaø noùi vôùi noù baèng moät gioïng run raåy:
- Taïm bieät con thuù cao quyù, vua cuûa sa maïc! Roài baèng gioïng thaáp:
Ta seõ quay trôû laïi trong voøng moät tieáng nöõa vaø ta seõ chích cho maøy ... neáu ngöôøi thôï saên gieát maøy, maøy khoâng ñau ñôn ...

Ngöôøi choàng:
- Em ñi hôû , Anne Marie ?

OÂng ta ñaåy ngöôøi ñaøn baø. Hoï bieán maát. Vieân giaùm thò theo hoï. Nhöng ñoät nhieân, ngöôøi choàng quay trôû laïi, oâng ta böôùc vaøo caùnh ñoàng, vôùi ñoâi maét saùng ngôøi ...

Ngöôøi choàng:
- Ngöôøi ta seõ gieát con vaät naøy vaøo luùc maáy giôø ?

Giaùm ñoác, raát deã chòu:
- Vaøo luùc naêm giôø keùm möôøi laêm.

Ngöôøi choàng:
- Caûm ôn. Toâi seõ coù maët vaøo luùc boán giôø röôõi ... naêm ngoaùi, khi ngöôøi ta gieát moät con voi, toâi ñöùng ôû haøng ñaàu ... thaät tuyeät ñeïp ... toâi khoâng boû qua moät chuùt naøo ... toâi thích theá ... caùc oâng ñoøi gì hôn ... vôùi moät löông höu beù nhoû toâi khoâng theå traû tieàn veù xem ñaáu boø moäng ñöôïc ... Coù nhöõng buoåi haønh quyeát chính ... nhöng phaûi thöùc daäy quaù sôùm ... do ñoù maø ngöôøi ta ñau tim caû ngaøy ... thaät khoù chòuï

Gioïng ngöôøi ñaøn baø:
- Anh ñi chöa, Leùopold ?

Ngöôøi choàng:
-Anh ñi ñaâî (OÂng ta cöôøi, maõn nguyeän). Heïn laùt nöõa! ...

Leùo, töùc giaän baûo oâng giaùm ñoác:
- OÂng nghe caû chöù ? ... Thaät gheâ tôûm!

Giaùm ñoác:
- Ngöôøi ta coù theå laøm ñöôïc gì hôn cho oâng ... ngöôøi ta naøo gieát oâng thaät... khaåu suùng seõ chæ naïp ñaïn giaû ... giao keøo cuûa oâng seõ heát haïn vaøo saùu giôø chieàu nay ... moät khi meät moûi, oâng rôøi khoûi nhaø.

Leùo:
- Toâi khoâng choái , moät giao keøo, laø caùi gì ñaùng keå. OÂng Triquet, Gabriel Triquet, lau buùt loâng, ñeøn baøn, neäm gheá ñuû caùc loaïi ... oâng Triquet luoân baûo raèng: moät tôø giao keøo laø moät tôø giao keøo ... phaûi toân troïng noù, luoân luoân ... !

Luùc ñoù, nhöõng sinh vieân baêng qua caùnh ñoàng ôû phía ñoái dieän, haùt cuøng baøi haùt cuõ.

Daøn ñoàng ca caùc sinh vieân:
Vaøo maáy giôø thì ngöôøi ta gieát sö töû ?
Gioïng chì
Vaøo maáy giôø thì ngöôøi ta gieát sö töû ?
Gioïng baác.

Giaùm ñoác, (baûo vôùi caùc sinh vieân).
- Choác nöõa thoâi, caùc caäu beù ...

Roài tieáp tuïc cuoäc troø chuyeän vôùi sö töû:
... Vaø oâng khoâng phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân chuùng toâi ñaõ baén. Toâi ñaõ thoaû thuaän vôùi Gustave Jeùroâme, tay saùt thuû sö töû löøng danh ... oâng ta ñaõ gieát 188 con ... oâng seõ laø con thöù 189 ... OÂng hieåu khoâng, ñeå laøm vöøa loøng khaùch tham quan, phaûi coù nhöõng maøn tuyeät cuù ...

Leùo, sôï haõi :
- Khoâng thaät baûo ñaûm!

Giaùm ñoác:
- Toâi seõ töï tay naïp ñaïn ... ñaïn giaû, nghe roõ naøy ... OÂng chæ phaûi cheát moät caùch thöông taâm ... Nghe toâi ñi ... moïi chuyeän seõ eâm thaém thoâi ... Sau cuù ñaàu tieân, oâng nhaûy luøi laïi ... sau cuù thöù hai, oâng duoãi chaân ra ... cuøng moät tí run raåy, moät tieáng gaàm nhoû cuoái cuøng ... theá laø xong ... Thöû ñi naøo!

Leùo thuû baét chöôùc caùi cheát cuûa mình... oâng ta nhaûy ... Vaøo luùc ñoù nhieàu khaùch tham quan , moät caëp vôï choàng môùi, moät baø laõo nhoû. Baø laõo nhoû döøng tröôùc sö töû ... vaø ruùt töø trong tuùi ra nhöõng con caù. Baø ta neùm cho sö töû moät con ñaàu, con thöù hai, roài con thöù baï

Giaùm ñoác, böïc thaáy roõ nhöng vaãn raát leã pheùp.
- Toâi tin laø baø ñaõ laàm noù vôùi moät con haûi caåuï

Baø laõo:
- OÂ khoâng, oâng aø! Toâi ñaâu coù nhaàm, toâi thaáy roõ ... toâi bieát noù laø moät con ngöïa vaèn.

Giaùm ñoác:
- !!!

Baø laõo nhoû ngöôøi, neùm caù cho sö töû.
- OÂ, con ngöïa vaèn to seõ aên nhöõng con caù beù.

OÂng giaùm ñoác, maát kieân nhaãn vaø bieám baø laõoï
- Vaäy thì baø cho ngöïa vaèn aên caù.

Baø laõo nhoû ngöôøi, vôùi sö thaùnh thieän.
- Ngöïa vaèn chaúng phaûi laøvaät saùng taïo cuûa Thöôïng Ddeá nhö vaïn vaät hay sao ... hoâm nay laø ngaøy thöù saùu ... noù phaûi aên chaî

Giaùm ñoác:
- Xin loãi baø, hoâm nay laø thöù naêm aï!

Baø laõo:
- A, hoâm nay laø thöù naêm aø! (Baø ta baät cöôøò) Ngöôøi ta khoâng bieát soáng nhö theá naøo nöõa ... toâi tin hoâm nay laø chuû nhaät ... (vôùi moät nuï cöôøi nhoû). Xin loãi, toâi seõ trôû laïi hoâm thöù ba. ï

Baø ta traùnh ñò Vaø sö töû buøng noåi giaän.

Leùo:
- A, thöa oâng giaùm ñoác, chaám döùt ngay moïi chuyeän ... toâi khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc nhöõng khaùch tham quan, ñi tìm ngay thôï saên, chænh ñoàng hoà chaïy tôùi, laøm ñieàu oâng muoán, toâi muoán cheát ngay, hay laø toâi seõ khoâng traû lôøi gì nöõa ... keû ñaàu tieân naøo coøn ñeán nhìn toâi xuyeân qua chaán song vaø goïi toâi laø moät con choù to, toâi seõ toáng moät ñaïp vaøo buïng haén.

Vaøo luùc aáy, vieân giaùm thòquay veà, hoaøn toaøn kích ñoäng.

Vieân giaùm thò:
- OÂi, ngaøi giaùm ñoác ôi ... ngaøi giaùm ñoác ôi ...

Giaùm ñoác:
- Coù chuyeän gì vaäy ?

Vieân giaùm thò:
- Moät tai naïn ... Gustave Jeùroâme, ngöôøi gieát sö tuû bò thöông ôû ñaàu taïi Neuilly ... oâng ta phaûi naèm vieän.

Giaùm ñoác:
- Naèm vieän ...

Khi keå nhöõng chi tieát, vieân giaùm thò haï thaáp gioïng nhöõng ñieàu laøm vieân giaùm ñoác chaán ñoäng.

Leùo, lo laéng.
- Coù chuyeän gì theá ?

Giaùm ñoác:
- Khoâng ... Hoaøn toaøn khoâng coù chuyeän gì caû.

Vieân giaùm thò, haï gioïng.
- Coù ngöôøi coøn baûo oâng thôï saên naøy nhaän moät cuù vôû töø ñeá ñöïng tröùng, moät maûnh saønh vaêng vaøo maét, nhöõng keû khaùc thì quaû quyeát laø oâng ta tröôït phaûi moät nuùt chai limonade, neáu ngaøi muoán bieát yù kieán cuûa toâi, toâi xin coù lôøi khuyeân ...

Trong cuoäc ñoái thoaïi, caû hai nhìn sö töû.

Giaùm ñoác:
- A, ñeå ta yeân thaân naøo! ... Khoâng theå chòu ñöïng noåi! ... Taâ(t caû ñeàu ôû ñaây trôû neân ngaøy moät toài teä moät caùch coù heä thoáng. Hoâm qua con coâng khoâng chòu xoeø ñuoâi, saùng nay con chim ruoài bieán maát, nhöõng con choù reân ræ ... khoâng theå chòu noåò

Moät ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù tieán gaàn oâng giaùm ñoác.
Ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù, noùi thaät nhanh, thaät chính xaùc, thaät lòch söï
Xin loãi oâng ... Vaøo luùc maáy giôø thì ngöôøi ta seõ gieát con tatou (2)

Giaùm ñoác:
- Xin loãi ?

Ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù:
- Vaøo luùc maáy giôø thì ngöôøi ta seõ gieát con tatou ?

Vieân giaùm thò:
- Laïi theâm moät ngöôøi ngoaïi quoác nöõa ... moät teân Do Thaùi!

Ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù, noùi chaäm hôn:
- Thöa caùc oâng, toâi xin hoûi caùc oâng giôø caùc oâng seõ xöû giaûo con tatou cuûa caùc oâng.

Giaùm ñoác:
- Nhöng ngöôøi ta naøo coù gieát con tatou ... con tatou bò cheát vì laïnh caùch nay hai naêm ... ngöôøi ta seõ haï saùt con sö töû ... oâng hieåu chöaï

Ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù:
- Xin loãi, toâi loän con vaät.
OÂng ta luøi böôùc.

Giaùm ñoác:
- A, ta ñieân maát thoâi! (Noùi vôùi vieân giaùm thò) OÂng ñöùng ñöïc ra ñoù ñeå laøm gì theá ...oâng ñôïi ñeán cheát giaø roài môùi coù saùng kieán hay sao ... Chaïy ñi, xoay xôû laáy, ñoäng cöû ñi naøo. Neáu trong voøng möôøi phuùt oâng khoâng kieám ñöôïc moät thôï saên khaùc, oâng seõ khoâng coøn laøm vieäc trong vöôøn thuù nöõa ... vaø hôn heát ñöøng baûo vôùi ngöôøi thôï saên laø suùng naïp ñaïn giaû ñaáy ... taát caû phaûi coù veû y nhö thaät ...nhö chuû nghóa hieän thöïc ... oâng nghe chöa, chuû nghóa hieän thöïc.

Tieáng ñaùm ñoâng maát kieân nhaãn la où:
- Theá naøo, ngöôøi ta coù gieát sö töû khoâng naøo ...
- Ddaõ hai tieáng roài ngöôøi ta chôø ôû ñaâî..
- Neáu thôï saên bò beänh, chæ vieäc ñöa tôù khaåu suùng!
- Thaät laø xaáu hoå khi laøm moïi ngöôøi chôø ñôïò

Tröôùc chuoàng, moät caëp vôï choàng döøng laïò: moät thanh nieân ngu ngô vaø coâ boà anh ta.

Coâ boà:
- OÂi, haõy nhìn vaøo ñoâi maét sö töû. ngöôøi ta seõ baûo ñoù laø moät con ngöôøò

Caäu thanh nieân ngu ngô, ra veû cao caû:
- Con ngöôøi ... thaät laø ñau khoå khi nghe phaûi nhöõng lôøi leõ nhö vaäy!

Coâ boà:
- OÂi, noù coù ñoâi maét ñeïp laøm sao ... Toâi muoán bieát noù nghó gì.

Caäu thanh nieân:
- Nhöng nhöõng con vaät khoâng bieát nghó ... chuùng khoâng theå suy nghó ... chuùng khoâng coù trí nhôù ...

Leùo:
- Thaûm thay cho teân maát daïy naøy!

Ngöôøi thieáu nöõ:
- Thaûm thay cho teân maát daïy naøy!
Coâ ta taùt y ta moät phaùt roài boû ñò Caäu thanh nieân laïnh ngöôøi, roài böôùc voäi sau coâ gaùi treû.

Caäu thanh nieân:
- Coù chuyeän gì vôù em vaäy ? Ddöøng boû ñi khoâng coù ta ... Ai hôùp hoàn em vaäy ?

Y ta voäi böôùc ... Y ta va phaûi vieân giaùm thò ñang quay trôû laïi vôùi moät mgöôøi troâng thaûm .

Vieân giaùm thò:
- Caàm laáy, kia laø con vaät ...

Ngöôøi ñaøn oâng, gioïng thaûm naõoï
- OÂi, chính noù ... chính con vaät ñang gaây tranh caõi ... noù coù moät caùi ñaàu khoân ngoan ... moät caùi ñaàu raát khoân ngoan...

Vieân giaùm thò:
- Naøy nghe naøo ... oâng nhaém noù vaøo giöõa hai maét...

Ngöôøi ñaøn oâng, vôùi söï do döï:
- Phaûi gieát noù ngay laäp töùc aø ?

Vieân giaùm thò:
- Khoâng, oâng phaûi gieát noù tröôùc söï coù maët cuûa khaùn giaû, khi ngaøi giaùm ñoác ra leänh cho oâng...

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Vaø toâi seõ nhaän ñöôïc bao nhieâu tieàn ?

Vieân giaùm thò:
- Hai traêm quan Phaùp.

Ngöôøi ñaøn oâng, quy phuïc.
- Toát.

Vieân giaùm thò:
- Neáu oâng giaùm ñoác hoûi ngheà nghieäp cuûa oâng, nhôù baûo oâng laø thôï saên ñaáî

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Nhöng toâi khoâng phaûi laø thôï saên ... toâi laø ñoà teå ... ñoà teå ôû nhöõng loø moå...

Vieân giaùm thò:
- Toâi bieát, toâi bieát ... nhöng ñaõ sao ñaâu naøo ... chôø toâi ôû ñaây ... toâi ñi tìm khaåu suùng.

Ngöôøi ñaøn oâng, keùo tay aùo vieân giaùm thò:
- Xin nghe, neáu toâi khoâng laøm phieàn oâng, toâi thích gieát vôùi con dao hôn.

Leùo, nhaûy döïng:
- OÂi! OÂi!

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Caùi gì theá ?

Vieân giaùm thò:
- OÂng ñöøng nghó ñeán...

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Ddieàu maø toâi thöôøng laøm ... vôùi khaåu suùng toâi khoâng haï saùt ñöôïc ... oâng hieåu cho ... nhöõng loø moå, khoâng phaûi laø chôï phieân Troâne, nhöõng con boø, ngöôøi ta doàn laïi thaønh ñaøn, nhöõng con cöøu, ngöôøi ta caét coå chuùng baèng moät con dao nhoû, ñoù laø quy taéc, oâng hieåu cho ... do ñoù maø ñoái vôùi con sö töû nhö theá naøy ... toâi coù caûm giaùc ...

Vieân giaùm thò:
- Chôø toâi, toâi ñi kieám khaåu suùng.

Ngöôøi ñaøn oâng, noùi vôùi sö töû:
- Naøy laõo giaø, ta kheùo vaây phaån ... hai traêm quan, laø caùi gì ñoù ... nhöng duø gì ta ñaõ vaây phaån.

Con sö töû ngaång ñaàu, trong toaøn caûnh, baøy toû nhöõng daáu hieäu caûm ñoäng.

Ngöôøi ñaøn oâng, noùi vôùi sö töû:
- Roõ laø, maøy maëc keä, maøy ñöôïc nuoâi aên nuoâi ôû ... coøn tao ... Tao ...maøy noùi veà cuoäc ñôøi ... Vaøo naêm baûy tuoåi, ta ñaõ gieát cheát moät con chuoät, chaúng chuû ñònh, ta nghieán noù vaøo caùnh cöûa, noù keâu leân moät tieáng nhoû, ta coøn mô vaøo ban ñeâm ... Vì theá, boá ta baûo ta: " Maøy seõ trôû thaønh ñoà teå"... Ta baét ñaàu baèng nhöõng coâng vieäc vaët ... troùi chaân ... laøm caêng buoàng phoåi ... toâ laïi thòt ñeå noù ñaït ñöôïc toái thieåu haïng naêm veà phaåm chaát ... nhöõng coâng vieäc vaët, coù theå laøm moät mình. Roài moät hoâm, ngöôøi ta baûo vôùi ta: "Ddöôïc ñaáy, ñaây laø con cöøu, gieát laáy noù!" Ddoät nhieân, noù baét ñaàu ho ... theá laø ta ñaâm ra thöông xoùt ... ta mang noù veà nhaø vaø ta giaùc hôi cho noù. Saùng ngaøy hoâm sau, ta bò baét, ngöôøi ta baûo ta laø keû troäm, ta laõnh saùu thaùng tuø.

Leùo, raát chaêm chuù, theo doõi luoàng yù töôûng cuûa ngöôøi ñaøn oâng.
- Coøn con cöøu ?

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Con cöøu aø ... ta chaû roõ ... ta tin laø vieân quan toaø ñaõ xôi noù. Toäi thöông cho con vaät! OÂi, giaù maø ta coù phöông tieän, ta ñaõ göûi noù sang Thuî Só!

Sö töû tieán gaàn vaø ñaët chaân leân vai oâng ta moät caùch maùy moùc.
- OÂng laø moät ngöôøi ñaøn oâng can ñaûm.

Ngöôøi ñaøn oâng, xoay ngöôøi laïò
- Ngöôøi ta luoân baûo nhö theá ... Thaät tuyeät vôøi vì ta ñöôïc loaøi viaät hieåu ... Ta gioáng nhö theå thaùnh Vincent de Paul.

Leùo, chænh laïò
- Thaùnh Francois d' Assises.

Ngöôøi ñaøn oâng, taùn ñoàng.
- Neáu oâng muoán. Nhöõng vò thaùnh, oâng bieát khoâng, toâi, trong thaâm taâm, toâi töï phaït mình nhö thaùng Pierre hay thaùnh Paul, thaät vaäî Toâi keå theá vì chuyeän tranh caõi ... laøm phieàn toâi , chuyeän saùt sinh, oâng hieåu khoâng. Hai traêm quan, duø sao cuõg laø moät caùi gì ñoù.

Leùo, trong nieàm tin caäy, noùi vaøo tai ngöôøi ñaøn oâng:
- Nghe ñaây naøy ... toâi khoâng phaûi laø moät con sö töû thaät ...

Ngöôøi ñaøn oâng:
- OÂi, baát haïnh thay!

Leùo:
- Sao ?

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Haún nhieân laø baát haïnh roài! Ngöôøi ta ñeà nghò toâi gieát moät con sö töû, neáu toâi coù can ñaûm toâi nhaän ñöôïc hai traêm quan ... neáu toâi gieát oâng baây giôø, toâi laõnh hai möôi naêm trong tuø nhö tröôùc kia ... ñoái vôùi moät con ngöôøi, ñoù laø caùi giaù phaûi traû.

Leùo:
- Nhöng oâng ñònh laøm gì vôùi hai traêm quan ?

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Mua moät con choù ... toâi thaáy moät con ôû ñöôøng Rivoli, noù ñaùng giaù moät traêm chín möôi baûy quan röôõò.. Coäng theâm goùi thuoác Gaulois xanh nöõa , khi tính toaùn ... keä ... taïm bieät vaø khoâng hoái tieác.

Leùo:
- Nhöng oâng baén giaû ...

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Khoâng ñuøa ñaáy chöù ?

Leùo:
- Thaät maø. Ddoù laø troø daøn caûnh cho khaùn giaû.

Ngöôøi ñaøn oâng, hoaøn toaøn vui möøng.
- A, theá laø toâi seõ giaøu ... Baét chaân caùi naøo ... oâng laø moät con ngöôøò

Vaøo luùc ñoù, moät ngöôøi ñaøn baø giaän döõ cuûa hoäi baûo veä loaøi vaät ñeán.
Ngöôøi ñaøn baø, noùi vôùi ngöôøi ñaøn oâng.
- Ddöøng thaû noù ra, giöõ laáy noù kyõ, neáu oâng khoâng thaû noù, oâng nhaän ñöôïc naêm möôi quan.

Ngöôøi ñaøn oâng:
- Thaät laø moät ngaøy toát laønh.

Ngöôøi ñaøn baø, luïc laáy gioû ngöôøi ñaøn oâng.
- OÂ, ñöøng thaû noù ... toâi seõ chích cho noù ... (Baø ta ruùt ra moät caùi oáng tieâm.) Nhö theá, noù seõ khoâng ñau ñôùn nöõa, noù seõ cheát trong voøng möôøi phuùt.

Leùo:
- EÂ naøy, ñieàu ñoù chaû khaù hôn gì caû !

OÂng ta thoø chaân ra vaø giaùng moät cuù vaøo ñaàu ngöôøi ñaøn baø.

Keû saùt sinh:
- Ddöøng tieán gaàn ... noù ñang giaän döõ ... Ñöa oáng tieâm cho toâi ... chuùt nöõa toâi seõ chích cho noù...

Ngöôøi ñaøn baø:
- Neáu oâng muoán ... Caàm laáy naøy ... (Baø ta ñöa cho oâng ta oáng tieâm vaø naêm möôi quan). Toâi khoâng muoán thaáy ... toâi seõ quay laïi vaøo choác nöõa.ï

Baø ta boû troán. Nhöng, vaøo luùc ñoù, ñaùm ñoâng keùo ñeán, theo sau oâng giaùm ñoác. Ñaùm ñoâng: coù nghóa laø ngöôøi boá vaø maáy ñöùa con (coù moät con gaùi), tay sính chuyeän saùt sinh vaø vôï y ta, ngöôøi ñaøn oâng nhoû thoù vôùi chuyeän con tatou, hai sinh vieân vaø nöõ thaàn thi ca cuûa hoï vaø hai hay ba caùi ñaàu boùng daàu.ï